Beste Zottegem…

Gemeenteraadslid De Cubber nodigde me op 6 mei 2024 uit, naar aanleiding van zijn schrijven, om mee ‘in gesprek’ te gaan na het geweld in Zottegem. Hij deelde interessante bedenkingen en noemt het gebeuren ‘vandalisme en geweldpleging’. Ik noem het ‘bendegeweld’.

https://m.facebook.com/story.php?id=100094155480326&story_fbid=301086439706537

Hier mijn gedachten, voor wat ze waard zijn en onder voorbehoud van groeiend inzicht. Ik publiceer via deze blog, ook omdat de tekst te lang blijkt voor het Facebook formaat.

Mr  De Cubber, dank u.

Een eventuele ‘oplossing’ (beter: ‘beheer’ en ‘wederopbouw’) zal inderdaad zoals u stelt uit een combinatie van maatregelen moeten komen, MAAR dat mocht na het gebeuren niet leiden tot het ‘afschuiven’ op bijvoorbeeld een schooldirectie (door onze burgemeester). Dat was politieke verantwoordelijkheid afwimpelen want het fenomeen kondigde zich al lang aan en de oplossing ligt niet bij scholen.

‘Hokjesdenken’ is inderdaad geen oplossing. Bevolkingsgroepen viseren evenmin. Maar,… een te snelle demografische verandering, dus de verandering as such, die leidt wel tot samenlevingsproblemen. Het is bijvoorbeeld niet gezond dat ik na bijna anderhalf decennium al één van de langstwonenden ben in mijn straat. 

Een alom groeiende dynamiek van anoniem-samenleven wordt lokaal nog versterkt doordat wijken in Zottegem slaapsteden zijn zonder winkels, beleving of nabijheid van diensten. De ligging aan het station doet de rest.

We zijn een toffe, ietwat ruwe maar gezellige rurale stad van paretmakers die zich versneld als centrumstad wil voordoen. Een stommiteit. Ik vind het zelf heerlijk om er te wonen, maar zag aankomen wat er nu gebeurt omdat ik het na mijn studies eerder al beleefde in meerdere gemeenten in Brussel en langsheen de spoorlijn vanuit Brussel. Zottegem is mijn eindstation. Ik beschouw me bij de mensen die nu geviseerd worden op sociale media want ook ik ben per definitie een vluchteling.

Inderdaad, niet één actor kan dit oplossen want deze voorlopige climax wijst op een geografische uitdeining van het meest zichtbare ‘probleem’, waarmee ik bedoel ‘bendegeweld’. En waar jongeren in bende handelen zijn er caids en adjudanten die ze aansturen en daar gebeuren ook andere delicten. 

Een kleine stad als Zottegem heeft nauwelijks de middelen om die evolutie aan te kunnen. Sommige Zottegemse politici hadden de wens om als stad ‘groot’ te worden, om enorme woongebieden te laten ontwikkelen op een moment dat de eerste tekenen van stadsvlucht langsheen de IC stations zichtbaar waren. En stadsvlucht, dat is een recht.

Ook ik vlucht al 4 decennia steeds verder weg van de verstedelijking,… al kies ik als introverte nazaat van boeren voor mijn roots: het platteland, in deze het halve dorp ‘Einovne’.

Het binaire eerst-Vlaming discours van ‘sucesvolle’ partijen is naast misselijkmakend ook irrelevant want geen regio is de afgelopen 2 millenia zo gediversifieerd geworden als Vlaanderen. Genetisch bestaat de Vlaming trouwens niet. Historisch is een Vlaming evenmin een Brabander of een Limburger en cultureel leeft iedereen zoals die wil, mits die twee zaken naleeft: de wetten (met vrijheden èn grenzen) èn wat mij betreft de Universele Rechten van de Mens.

Misschien moeten we daar maar eens werk van maken: humanisme als leidraad, geldend voor iedereen. Dus zonder gepamper, maar met een maatschappelijk weefsel dat iedereen steunt. Zottegem heeft hier al steken laten vallen. Sociale werkers en zorgenden kunnen dat bevestigen, om over kinderopvang te zwijgen.

Maar er is wel degelijk een groeiend probleem dat ook op meerdere andere factoren is gebaseerd en waar Zottegem weinig kan aan doen. Er zijn de verschillen tussen de dynamiek van een grootstad en een ruraal stadje. Mensen leven steeds minder ‘rond de kerktoren’ maar netwerken van communauteit spreiden zich langsheen assen waarlangs mobiliteit mogelijk is. Maar zelfs de afwezigheid ervan is geen garantie op ‘rurale rust’ want kijk naar het landelijke (Neder-)Brakel waar drugshandel quasi open en bloot gebeurt. Dat probeem is al lang niet meer stadsgebonden. Onze beleidsmakers zouden best niet meer in termijnen van legislatuur denken maar decennia vooruit plannen en vandaag drastisch middelen verschuiven naar de noden van de samenleving, zoals er nu ook meer middelen gaan naar het militaire en naar de ecologische transitie. Dus laat de overheid zichzelf afromen, beteugel prestigeprojecten en investeer in mensen en kennis zonder burgers armer te maken.  Verschuiven! Zorgzaam! Iedereen! En beteugelen wat moet beteugeld worden want geweldenaars begrijpen repressie en straf. Maar dat is (scheiding der machten) voor de politie en de justitie, niet voor het volk en niet voor hun politici.

De problemen in Zottegem objectief durven benoemen en ze erkennen is nu een eerste stap, maar we beseffen beter dat niet bevolkingsgroepen of (brrr) ‘types’ van burgers het probleem zijn, maar misschien wel sociale of culturele gewoonten die nu geweld en bendecultuur faciliteren. Leer uit de problemen elders. Me dunkt dat dit al ruimschoots bestudeerd werd,…en ik besef dat dit niks is dat we alleen vanuit Zottegem kunnen oplossen maar misschien wel kunnen (moeten) leren beteugelen.

Omdat er in Zottegem de afgelopen legislaturen nauwelijks pro-actief werd geïnvesteerd in politie, onthaalfuncties en versterking van maatschappelijk weefsel zou ik durven pleiten voor het dwingend verschuiven van budgetten om dat alsnog te doen. Nee,… een nieuw megalomaan project is niet nodig wanneer het geweld groeit want uiteindelijk lokt geweld geweld uit. Dan pas is het hek van de dam. Investeer nu het nog kan in het samenleven, niet in prestigeprojecten.

Bestuurders van Zottegem hebben boter aan het hoofd want zo werd er ooit beloofd om woonkernen te ‘versterken’. Oudenhove en Velzeke hadden de sociaal versterkte woonkernen moeten zijn buiten het centrum. Nooit is dat gebeurd.

Ook gemotiveerde staffmedewerkers verlieten de afgelopen jaren de stadsdiensten. Halfslachtige beslissingen zijn geen toonbeeld van visie. Zo is het ‘woonerf’ in de binnenstad nog steeds geen praktijk, louter benaming.

Durven beslissen hoort bij beleid. De geit èn de kool sparen leidt alleen tot nog meer miserie. Maak het centrum leefbaar, laat handelaren de straat innemen en investeer in permanente zichtbare aanwezigheid van mensen en diensten. Pak de leegstand rond het station aan, desnoods onder dwang. Alweer de kool en de geit… of moet café Meileken straks een buitenwipper aannemen? 

Trouwens, niet alleen het centrum van Zottegem zal na verloop van tijd met overlast geconfronteerd worden, want overlast verschuift zoals bier in een tapinstallatie, in de richting van de minste weerstand. 

Zottegem had zich het afgelopen decennium bescheidener kunnen tonen en de landelijke dynamiek koesteren in plaats van te dromen van expantie. Tegelijk kon het investeren in meer dan symbolische opvang van nieuwe inwoners, en het tegengaan van de grootstedelijke anonieme dynamiek die ook zonder mega-bouwprojecten al onze richting uit kwam. En hiermee bedoel ik niet het weren van mensen (bv vluchtelingen) maar wel het leefbaar houden en terug weerbaar maken van wijken en gemeenten. Ook voor wie hulp nodig heeft. 

Pak nu direct de problemen aan die zich stellen en versterk morgen de stadsdiensten èn politiewerking, desnoods door niet essentiële projecten af te blazen om budget vrij te maken, niet door de Zottegemnaar nog meer met schulden op te zadelen.

Ow ja,… misschien hadden we moeten fusioneren om sterker te staan, maar welke aangrenzende gemeente zal dat nu nog willen overwegen?

Bedenk: de schoonheid van het landelijke mag niet gelijk staan aan dorpsspolitiek. De problemen waren voorspelbaar. Laten we nu ter herbronning (en daarna niet meer) achterom kijken en met de nodige middelen heel kort op de bal gaan spelen. Zorg voor sociale werkers, werf desnoods (politiefunctie) extra logistiek assistenten of andere professionals aan die bij wangedrag kunnen gaan polsen hoe het in de leefomgeving van de betrokkene gesteld is. Besef dat we zelf voor oplossingen moeten zorgen want instellingen en gevangenissen zitten vol en rechtbanken zijn overbelast, net zoals alle dienende en zorgende jobs. (Maar dat is een andere discussie).

Bouw alvast op ons lokale niveau een langdurige ondersteuning op van sociaal weefsel in onze fusiegemeenten. Ondersteun verenigingen echt met middelen (ook diensten en materiaal/materieel) van de stad, niet alleen met een jaarlijkse financiële habbekrats. Stel letterlijk al de bezittingen van de stad ten dienste van de bevolking. Laat wijkbewoners niet alleen initiatieven nemen maar stel de bestaande middelen ter beschikking om het samenleven te versterken. 

En aan de Zottegemnaar zou ik willen vragen: stem gemeentelijk los van politieke kleur voor mensen die al bewezen hebben dat ze in hun private leven, beroepshalve of als politicus ervaring hebben met beheer en beleid. Stem niet omdat iemand extrovert is of joviaal. Stem omdat die kundig is. Dan zouden de volgende keer meer mensen met expertise zich engageren om op kieslijsten te staan.