Moeten we in de westerse wereld ultieme maatregelen nemen om onze veiligheid te waarborgen? Wat terroristen en rondreizende dievenbendes niet voor mekaar krijgen, is voor een eenzame wolf, die een deel van de maatschappij willen meenemen in een laatste duikvlucht naar de verdoemenis, een gedroomd einde. Iedereen leeft vandaag mee met de groeiende lust naar luwte en velen schreeuwen om meer veiligheidsmaatregelen. Is dat wel zo’n goed idee? En zo ja? Welke,… en waar trekken we de lijn?
Economen kennen het antwoord: waar de maatregel extreme proporties begint aan te nemen is de inzet van middelen, mensen en tijd exponentieel groot. Om de kost (in de ruimste betekenis van het woord) binnen de perken te houden moet ook de proportie van de maatregel binnen de perken blijven. In mensentaal wil dat zeggen: overdrijven loont niet, in tegendeel.
Het afgelopen decennium had ik het genoegen om les te geven aan eerstelijns hulpverleners. Natuurlijk leer je uiteindelijk meer van die experts dan je aan kennis en kunde kan overdragen. Hoe gevaarlijker de job, hoe duidelijker de basisfilosofie. De brandweerlieden waren daarin het duidelijkst: ‘veiligheid voor alles’. Je stapt geen (letterlijk of figuurlijk) brandend huis binnen zonder optimaal de veiligheid te garanderen. En toch gaat het al eens mis. Daarvan getuigen de gekoesterde rouwfoto’s in kazernes. Die hulpverleners zijn elke dag onze helden. Hun doden zijn de echte martelaren. Het is verschrikkelijk als we dergelijke opoffering een evidentie vinden. Maar,… wat doe je als een brandend huis op je af komt? Dat is wat we voelen bij het lezen van de rampberichten die dagelijks in onze kranten verschijnen. Dat militieleden van Boko Haram honderden meisjes gijzelen blijft nog ver van ons bed maar dat onze eigen zonen en dochters naar oorlogsgebied trekken om de dwaasheid van hun leven te begaan treft al dieper.
Hoe garanderen we onze veiligheid wanneer alle berichtgeving duidt dat het grootste deel van deze wereld geen plek is om een lang en veilig te leven. Wat maakt dat ons kleine plekje op de aardkloot aan mensen de kans geeft om 100 jaar te worden terwijl in Syrië snotneuzen met dezelfde kalasjnikovs rondlopen als die waarmee de meest dwaze criminelen een krantenwinkeltje overvallen op zoek naar sigaretten en drank?
Moeten we de ultieme veiligheidsmaatregelen nemen om onze samenleving te vrijwaren van alle geweld? Dat soort vermeend waterdichte maatregelen namen verstandige experts bij de luchtvaartmaatschappijen na de ramp op de WTC torens in New York. Niemand zou nog in de cockpit van een vliegtuig geraken als de piloot dat zo beslist. Tot een gestoorde mens proefondervindelijk aantoont dat waterdichte scenario’s echt waterdicht zijn en zelf een piloot niet meer in zijn cockpit geraakt terwijl het vliegtuig aan een crashvlucht bezig is. Moeten we dan nog meer maatregelen nemen of moeten we ook eens evalueren of we niet te ver gaan met de vrijwillige inperking van onze vrijheden. Moeten we afscheid nemen van het idee dat we, binnen ruime grenzen, vrij zijn om te gaan en staan waar we willen, of moeten we ‘vechten’ om echt volledig vrij te zijn en niemand rekeningschap te moeten geven? Hoeveel geweld mag daar bij komen kijken?
Eigenlijk is de definitie van vrijheid vandaag al verbonden met de definitie van veiligheid: wees vrij zolang je de veiligheid van een ander niet in het gedrang brengt en acht je veilig zolang de andere jouw vrijheid niet in het gedrang brengt. Toch gaan we nog een hele poos moeten leven met minder vrijheden en minder gevoel van veiligheid. De maatregelen die vandaag gelden zullen nog draconischer worden maar op een bepaald punt gaan ze zo zwaar wegen dat de gevoelens van onrust door de ingeperkte vrijheid groter worden dan de angst voor mogelijk gevaar. Hopelijk vervalt onze regio dan niet alweer in de repressie waarvan oud-strijders nog elk jaar het einde herdenken, repressie zoals onze medeburgers op andere continenten nog dagelijks ondervinden. Vandaag worden in steden al onze gsm signalen opgespoord en steeds meer camera’s bepalen het veiligheidsbeleid. Terwijl vrije landen mekaar bespioneren en schurkenstaten worden benoemd plannen westerse troepen vandaag hun versterkte aanwezigheid in de Baltische regio om de Russische beer te weerstaan. Europa wordt een versterkte burcht met de ultieme bewaking binnen en buiten zijn muren. Hoelang duurt het voor een muur valt?
De groeten van Sjarel Klak
blog: sjarelklak.be
Sjarel Klak 